Zdrowie psychiczne współcześnie...

Jeszcze kilkanaście lat temu rozmowy o zdrowiu psychicznym 
w Polsce były rzadkie. Był to temat tabu, a osoby zmagające się 
z depresją, zaburzeniami lękowymi lub kryzysami emocjonalnymi często spotykały się z niezrozumieniem albo milczeniem. Dziś sytuacja na szczęście się zmienia, ponieważ coraz więcej ludzi dostrzega, że zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie fizyczne. Jednak czy naprawdę potrafimy zadbać o swoje zdrowie psychiczne? 

Według definicji World Health Organization (WHO) zdrowie psychiczne to „stan dobrego samopoczucia, w którym człowiek potrafi realizować swój potencjał, radzić sobie ze stresem, pracować efektywnie i wnosić wkład w życie społeczne”. Nie oznacza to jednak brak wszystkich problemów czy negatywnych emocji. Każdy z nas doświadcza smutku, niepokoju czy zmęczenia. Kluczowe jest jednak, czy potrafimy z nimi żyć, czy są one przejściowe i czy mamy zasoby, by je przezwyciężyć. 

Co o zdrowiu psychicznych mówią dane? W raporcie „Społeczeństwo w stresie” przygotowanym przez Ipsos (2024 r.) 
aż 40% badanych Polaków wskazało problemy ze zdrowiem psychicznym jako drugą co do ważności obawę zdrowotną tuż za nowotworami (42%). Tylko 20% Polaków uważa, że system opieki zdrowotnej traktuje zdrowie psychiczne na równi ze zdrowiem fizycznym, natomiast 49% sądzi, że system skupia się głównie na zdrowiu fizycznym. Aż 71% respondentów ocenia warunki życia 
w Polsce jako szkodliwe dla zdrowia psychicznego – 42% twierdzi, że warunki są „raczej” szkodliwe, a 29% – że „na pewno” tak. 
W badaniu „Zdrowie psychiczne – oczami Polaków” (2023 r.) ponad 42% Polaków mierzy się z chronicznym zmęczeniem, 37% z zaburzeniami snu, a blisko ⅓ doświadcza stałego poczucia lęku. 
Z kolei dane o psychoterapii pokazują, że 22% dorosłych Polaków (ponad 6,5 mln osób) skorzystało z psychoterapii w ciągu ostatnich 5 lat. Powyższe pokazuje, że nie wszystkie osoby mają dostęp do wsparcia lub nie czują się gotowe je szukać. Przyczyn jest wiele, zarówno czynniki społeczne, ekonomiczne, globalne, ale także te dotyczące indywidualnych warunków życia. 

Warto zwrócić uwagę na: 

• stres i tempo życia: W badaniu Ipsos 45% Polaków zadeklarowało, że w ciągu ostatniego roku doświadczało silnego stresu (globalna wartość: 33%);
• trudne warunki życia czyli wysokie koszty życia, niepewność zatrudnienia, presja społeczna – 71% badanych uznała warunki życia w Polsce za szkodliwe dla zdrowia psychicznego;
• pandemia COVID-19 i jej skutki - w czasie pandemii ok. 38% dorosłych Polaków stwierdziło pogorszenie stanu zdrowia psychicznego;
• niedostateczny dostęp do pomocy oraz bariera kulturowa;
• młodsze pokolenia w trudniejszej sytuacji - im młodsze pokolenie (np. generacja Z), tym większy odsetek osób deklarujących problemy ze zdrowiem psychicznym.

Co niezwykle ważne w naszym społeczeństwie zachodzi szereg zmian, które świadczą o tym, że coraz częściej zauważamy jak ważne jest zdrowie psychiczne. Zwiększa się świadomość, więcej potrzebujących osób korzysta z psychoterapii, temat zdrowia psychicznego przestaje być tematem tabu. Wiele organizacji pozarządowych, szkoły ale też pracodawcy coraz częściej podejmują działania edukacyjne i proponują odpowiednie wsparcie w zakresie psychiki. Wciąż jednak wiele aspektów wymaga interwencji: 

• nadal zbyt dużo osób nie chce lub obawia się przyznać do problemów psychicznych;
• brakuje wystarczającej liczby specjalistów, a dostęp do terapii na warunkach publicznych jest ograniczony;
• dla wielu osób psychoterapia lub kontakt z psychiatrą są kosztowne albo czasochłonne;
• świadomość rośnie, jednak system często nie nadąża z zapewnieniem odpowiedniej liczby miejsc i specjalistów;
• świat, w którym żyjemy, stawia wiele wyzwań: praca zdalna, media społecznościowe, niepewność ekonomiczna, zmiany klimatu etc.

Każdy z nas może zadbać o swoje zdrowie psychiczne i pomóc innym. Warto zwracać uwagę na sygnały ostrzegawcze u siebie 
i innych np. długotrwały smutek, lęk, zaburzenia snu, izolacja i jeśli się utrzymują, warto rozważyć kontakt z psychologiem lub psychiatrą. Otwarte mówienie o emocjach, problemach i stresie zmniejsza stygmatyzację. Dbanie o podstawy takie jak dobry sen, aktywność fizyczna, relacje społeczne i odpoczynek mają realne przełożenie na kondycję psychiczną. W miejscu pracy także warto szukać wsparcia lub też skorzystać z programów zdrowia psychicznego, jeśli są dostępne u pracodawcy. Czasami prosty gest taki jak wysłuchanie, zachęta do skorzystania z pomocy może być kluczowa dla osoby, która potrzebuje pomocy. Coraz więcej osób doświadcza trudności, stresów i zaburzeń. Zdrowie psychiczne to nie luksus, ale fundament jakości życia. Kiedy dbamy o nie razem zarówno w szkole, pracy jak i domu to nasze szanse na to, by żyć w pełni i z równowagą rosną. Dlatego też ta kwestia dotyczy nas wszystkich.